چرا و در چه مواقعی از لاپاراسکوپی استفاده میشود؟

از این پروسه علاوه بر درمان شرایط پزشکی مختلف، به منظور تشخیص مشکلات، اختلالت و بیماری های حفره شکم و حفره لگن استفاده میشود. زمانی که پزشکان و متخصصان نتوانند با تست های رایج تشخیصی (مثل سی تی اسکن یا سونوگرافی) مشکل بیمار را تشخیص دهند، می‌توانند با کمک این عمل به مشاهده دقیق موضع داخل شکم و لگن پرداخته و با دید بهتری به جستجوی مشکلات و علل احتمالی بیماری شخص بپردازند. با کمک این روش میتوان نمونه ها و بیوپسی های مختلفی از لگن و شکم برداشته و آن را تحت آزمایش و بررسی قرار داد. از این عمل به منظور درمان مشکلات زیر نیز استفاده میشود:

• برداشتن آپاندیس ملتهب
• درمان و برداشتن کیسه صفرا به دنبال عفونت شدید، تشکیل سنگ یا ترکیدن آن
• درمان جراحی مشکلات کبد و لوزالمعده، روده های بزرگ و کوچک،طحال، معده و سایر ارگان های لگن و شکم
• انجام عمل لاغری اسلیو معده
• عمل لاغری بای پس معده
• عمل بالون گذاری و حلقه
• و سایر اعمال جراحی چاقی

چرا لاپاراسکوپی پروسه پرهواداری است؟

این عمل هرچند که جزء عمل های تهاجمی است اما کم تهاجم است. (پروسه های درمانی که نیازمند برش جراحی یا ورود ابزار و مواد خارجی به داخل بدن هستند و یا به صورت کلی بافت های بدن در آن دستکاری میشوند). به این معنی که با حداقل دستکاری، قصد داریم بهترین نتیجه را بگیریم (درست مانند عمل جراحی لاغری). برخی از دلایلی که جراحان و بیماران را به سمت انجام این عمل سوق میدهند عبارتند از:

• برش های این عمل بسیار جزئی و کوچک هستند بنابراین به راحتی دوخته میشوند و هیچ جای اسکار (زخم جراحی) قابل توجهی بر جای نمیگذارند.
• تعویض پانسمان آن بسیار آسان است
• اندام های داخل شکمی دستکاری نمیشوند و درنتیجه احتمال ایجاد چسپندگی اندام ها و احشاء شکمی کاهش پیدا میکند.
• مدت زمان انجام عمل کاهش میابد
• نیاز به مدت زمان طولانی برای بستری شدن ندارد (در برخی موارد همان روز میتوان از بیمارستان مرخص شد، البته در اعمال جراحی لاغری برای ارزیابی وضعیت بیمار، باید برای مدتی در بیمارستان بستری شد)
• درد کمتری دارد
• عوارض آن نسبتا کمتر است
• دوره نقاهت و بهبودی پس از آن بسیار کوتاهتر است
• نتایج قابل قبلول تر هستند
• و …

در عمل جراحی لاپاراسکوپی چه میگذرد و این عمل چگونه انجام می‌شود؟

لاپاراسکوپی در اغلب موارد یک پروسه سرپایی است. به این صورت که شما قبل از انجام عمل لازم نیست از قبل (مثلا شب قبل از عمل) در بیمارستان بستری باشید و بعد از اینکه هوشیار شده و مورد ارزیابی قرار گرفتید میتوانید همان روز به خانه بروید. (بنابراین فکر نکنید که منظور از سرپایی این است که شما ایستاده و یا در وضعیت های مشابه دیگر عمل میشوید!!). مراحل این عمل در ادامه توضیح داده شده است.

بیهوشی

به مانند اغلب عمل های تهاجمی، بیمار باید پیش از آغاز این عمل بیهوش شود. بیهوشی معمولا به صورت عمومی است و برای بیهوش کردن بیمار از داروهای استنشاقی یا داخل وریدی (داخل رگ) استفاده میشود. وقتی شما بیهوش میشوید درد، حس و هیچگونه خاطره ای از عمل به یاد نخواهید آورد (این وضعیت تا زمانی که در ریکاوری کاملا هوشیار شوید ادامه خواهد داشت.) بعد از آنکه بیهوش شدید، معمولا بیشتر عضلات بدن شما نیز عملکرد خود را از دست داده یا کاهش میدهند. بنابراین ممکن است راه هوایی شما (حلق و حنجره) روی هم بخوابد. برای پیشگیری از این اتفاق، متخصص بیهوشی راه هوایی شما را با کمک لوله تراشه مصنوعی باز نگه میدارد تا طی عمل مشکلی برای تنفس شما پیش نیاید.

نحوه انجام عمل

پس از بیهوشی جراح کار خود را آغاز میکند. برخلاف عملهایی که با برش زیادی همراه هستند (مثلا لاپاراتومی که برش بزرگی روی شکم بیمار زده میشود)، لاپاراسکوپی نیازمند برش های جزئی و بسیار کوچکی در حد 2 سانتی متر (یا یکم بیشتر) است. تعداد برش ها نیز کم است و از 2 تا 4 برش متغییر است. در آغاز عمل، برای اینکه ابزار لاپاراسکوپی بتوانند وارد شکم شوند (چون برش ها به اندازه ی کوچک هستند که تنها وسایل لوله مانند کوچکی میتوانند از آن ها عبور کنند) باید شکم را متسع کنند (باد کنند). برای این کار در اطراف ناف یک برش زده میشود و یک تروکار (ابزار کوچکی که وسایل جراحی از آن وارد شکم میشوند) وارد محل برش میشود.

با کمک گاز co2 که بیخطر است، شکم را باد کرده و برش های دیگری در بخش های مختلف شکم زده میشود. احتمالا پیش خود بگویید که حالا که ابزارها وارد شکم شده اند جراح چگونه و با چه دیدی عمل ما را انجام میدهد!! در پاسخ به این سوال باید گفت که تجهیزات لاپاراسکوپیک پیشرفته و متعدد هستند و در میان آن ها یک دوربین فوق العاده دقیق و حساس وجود دارد که از طریق یکی از برش های ایجاد شده (معمولا اطراف ناف) وارد شکم میشود. این دوربین تصاویر را از طریق یک کابل به نمایشگر پیش روی جراح مخابره میکند. بنابراین جراح نه تنها میتواند موضع عمل را با جزئیات ببیند، بلکه با تسلط کامل ابزارها را جابجا کرده و کار خود را انجام می‌دهد.

بسته به هدف انجام این عمل، جراح از ابزار مخصوص و با تکنیک های مختلف استفاده میکند. برای مثال اگر هدف از این پروسه انجام عمل لاغری مثل اسلیو معده باشد، جراح لاغری بخشی از معده را با کمک همان ابزار برداشته و خارج میکند و بخش باقی مانده را با کمک استاپلر (حالت منگنه مانندی دارد) لبه های بافتی را با دقت بالایی به هم میدوزد.

ابزار جراحی مخصوص و بیخطر

ابزارهای لاپاراسکوپیک بسیار ظریف، کوچک و تخصصی هستند که تنها برای انجام این عمل ساخته شده اند. این ابزار از ایمنی بالایی برخوردارند بنابراین خیال بیمار و جراح از بابت وارد شدن آسیب به ارگان های داخل شکم راحت است.

خطرات احتمالی لاپاراسکوپی

جدای از تمام مزایای این روش نسبت به لاپاراتومی، لاپاراسکوپی ممکن است با خطرات و عوارض احتمالی نیز همراه باشد و اصولا هیچ پروسه درمانی یا تشخیصی در علم پزشکی بدون عوارض نیست. در برخی از موارد بیمارانی که تحت این عمل قرار میگیرند ممکن است طی انجام پروسه، با خطر خونریزی، بروز عفونت و حتی آسیب به اندام ها و ساختارهای داخل شکمی مواجه شوند. عوارض نادر ظاهر شده پس از انجام این عمل در برخی از بیماران عبارتند از:

• تب خفیف به همراه لرز
• احساس درد در هر ناحیه ای از شکم که با مرور زمان بدتر میشود
• متورم شدن پوست ناشی از خونریزی و در پاره ای از مواقع خروج ترشحات و چرک از محل برش و زخم
• احساس متوسط تا شدید تهوع و استفراغ به صورت مداوم
• سرفه کردن در طولانی مدت
• دشواری تنفس مانند تنگی نفس
• کاهش توانایی ادرار کردن

چنانچه تحت این عمل قرار گرفته اید و با هر کدام ار عوارض بالا مواجه شده اید باید با جراح خود تماس بگیرید و وضعیت را به او گزارش دهید.

نکته مهم:

معمولا اگر عمل لاپاراسکوپی شما توسط یک جراح متخصص اینکار انجام شود عوارض احتمالی آن به حداقل میرسد. بنابراین در انتخاب جراح خود دقت کنید.

آماده شدن برای لاپاراسکوپی

قبل از انجام هر عملی بیمار یا مددجو باید خود را برای آن آماده کند. علاوه بر آمادگی روحی و روانی، شخص موظف است تمام ملاحضات و توصیه های پزشک را رعایت کند. اگر برای مثال خود را برای عمل جراحی اسلیو معده آماده میکنید موارد زیر را با پزشک متخصص لاغری خود در میان بگذارید:

• تمام داروهای مصرفی
• سابقه بستری شدن یا عمل قبلی
• سابقه حساسیت به دارو، ماده غذایی یا شرایط خاص
• سابقه خانوادگی بیماری (مثلا دیابت، چاقی مفرط، بیماری قلبی و عروقی و …)
• هر گونه بیماری که به آن مبتلا بوده یا هستید

از مدتی پیش از انجام عمل لاپاراسکوپی اقدامات زیر را انجام دهید:

• مصرف هرگونه داروی رقیق کننده خون یا ضد انعقاد خون مانند آسپیرین را قطع کنید (زیرا احتمال خونریزی و رقیق شدن خون طی عمل را بالا میبرد و عمل با پیچیدگی و عوارض همراه خواهد بود.)
• از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانندایبوپرفن خودداری کنید
• از مصرف برخی مکمل ها و داروهای گیاهی که به طور مشابه ممکن است روی لخته شدن خون تاثیر بگذارد اجتناب کنید.
• ویتامین k مصرف نکنید.

نکته بسیار بسیار مهم:

اگر باردار هستید نمیتوانید تحت عمل جراحی لاپاراسکوپی قرار بگیرید (مخصوصا اگر هدف از انجام این روش جراحی، عمل لاغری باشد). زیرا انجام عمل های غیرضروری و انتخابی هنگام بارداری هم به مادر و هم به جنین آسیب وارد میکند. حتی اگر فکر نمیکنید باردار هستید پیش از انجام عمل حتما یک تست بارداری بدهید تا از وجود یا عدم وجود بارداری اطمینان حاصل کنید.

نکته:

مدتی قبل از انجام عمل باید ناشتا باشید و چیزی میل نکنید. (معمولا 8 تا 12 ساعت یا همان شب عمل تا بعد از آن)

قبل از انجام عمل لاپاراسکوپی چه آزمایش هایی باید گرفته شود؟

هرچند که نوع آزمایش های درخواستی باید توسط پزشک جراح شما (برای مثال جراح لاغری ) و بر اساس وضعیت شما مشخص شود، اما به طور معمول ممکن است لازم باشد آزمایش ها و تست های زیر را انجام دهید:

• تست خون (شمارش کامل سلول های خونی)
• آزمایش ادرار
• الکتروکاردیوگرام قلب (نوار قلب)
• اشعه ایکس از قفسه سینه
• سونوگرافی با امواج اولتراسونیک
• Ct یا همان سی تی اسکن
• در برخی موارد ام آر آی